Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2012

Αρχαία Ψωφίδα (Τριπόταμα) - Ιστορική Επισκόπηση --> Μετά την Ελληνική Επανάσταση

Αρχαία Ψωφίδα (Τριπόταμα)
Ιστορική Επισκόπηση

 Μετά την Ελληνική Επανάσταση

Το 1816, που ο Πουκεβίλ επισκέπτεται την Ψωφίδα, για δεύτερη μάλλον φορά, αναφέρει πως δεν βρίσκει κατοίκους και κανένα οικισμό κοντά στον αρχαιολογικό χώρο. Μόνο τις σιταποθήκες του Τριποτάμου βρίσκει και γράφει για τη διαμονή του εκεί το βράδυ, προφανώς σε κάποιο χάνι, δίπλα στον ποταμό Ερύμανθο, όπου, όπως λέει, δείπνησε με πέστροφες του Ερυμάνθου. Ενώ για την εικόνα του τόπου μας λέει: “το βλέμμα βουτούσε στο διάφανο ποτάμι” που πηγάζει από τον χιονισμένο Ολωνό, κι έφτανε σε μια ερημωμένη, κατεστραμμένη πόλη με επιβλητικά ερείπια. Αλλά δεν αναφέρει τίποτε, ούτε για το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ούτε για τον επιβλητικό της περίβολο, που χρησιμοποιήθηκε ως φρούριο στην πολιορκία από τον Ιμπραήμ Πασά το 1826. Άρα απ’ αυτή τη μοναδική γραπτή μαρτυρία συμπεραίνουμε ότι μέχρι το 1817-19 που βρέθηκαν επιγραφές σε πέτρες του κτιρίου, δεν υπήρχε σύγχρονος ναός μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και επομένως αυτός που βλέπουμε σήμερα κτίστηκε παραμονές της επανάστασης. Σύμφωνα δε με την παράδοση, αυτό το έργο έγινε με έρανο του μοναχού Παππουλάκη.

 

Σε αυτό το χώρο, ο οποίος βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας πόλης, από την απελευθέρωση και μετά, γίνεται μια από τις σημαντικότερες εμπορο-ζωο-πανηγύρεις της κεντρικής Πελοποννήσου, που συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, χωρίς βέβαια να συγκεντρώνει πολλά ζώα, από τη στιγμή που κυριάρχησε το αυτοκίνητο στις μεταφορές. Τις μέρες αυτές, από τις 31 Αυγούστου και 1-2 Σεπτεμβρίου, στο τόπο της πανήγυρης συγκεντρώνεται πολύς κόσμος από τα γύρω χωριά.



ΑΜΚΕ Ερύμανθος
Γ' Σεπτεμβρίου 69
104 33 Αθήνα
Email:erymanthos2@gmail.com
τηλ:
  210 8813760
         2108813761

Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012

Αρχαία Ψωφίδα (Τριπόταμα) - Ιστορική Επισκόπηση --> Ε) Τουρκοκρατία - Νεότεροι χρόνοι

 
Αρχαία Ψωφίδα (Τριπόταμα)
Ιστορική Επισκόπηση

Ε) Τουρκοκρατία - Νεότεροι χρόνοι

    
      Μετά την αναχώρηση των Φράγκων και την υστεροβυζαντινή περίοδο των Παλαιολόγων στην Πελοπόννησο, δεν συναντάμε ίχνη κατοίκησης του χώρου. Το μόνο κτίριο που διασώζεται είναι ο περίβολος του μοναστηριακού συγκροτήματος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που χρησιμοποιήθηκε ως οχυρό στους χρόνους της επανάστασης. Συγκεκριμένα, στα 1826 αναφέρεται συγκεκριμένη μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χώρος αυτός κατελήφθη από τον Ιμπραήμ Πασά, που λεηλάτησε τα πολλά αφιερώματα που είχαν συγκεντρωθεί εκεί από τον περιβόητο Ηγούμενο Παππουλάκη, για τον οποίο γράφει ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, Φωτάκος. Μέσα σ’ όλα τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της Ψωφίδας (Τριποτάμων), την περίοδο λίγο πριν και κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας του 1821, περιλαμβάνεται και η δράση του περιβόητου αγύρτη μοναχού Παππουλάκη ή Άγιου Πατέρα ή Ευγένιου. Διευκρινίζουμε όμως ότι ο μοναχός αυτός, του οποίου ο βίος δεν ήταν και τόσο ξεκάθαρος, δεν έχει καμιά σχέση με τον γνωστό Άγιο της περιοχής μας, τον μοναχό Χριστόφορο Παππουλάκο. (+18-1-1861) από το χωριό Άρμπουνα του Δήμου Κλειτορίας.
 

Ο περιβόητος αγύρτης Παππουλάκης πρωτοεμφανίστηκε κατά την πολιορκία του Ρίου και της Πάτρας κοντά στο στρατόπεδο του Λόντου. Καταγόταν από το νησί της Ιθάκης και πριν από την επανάσταση ζητιάνευε κερί για ένα μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, όπως έλεγε, το οποίο στην ουσία ήταν ανύπαρκτο. Πριν από τα Τριπόταμα, είχε πάει στο Λεχούρι, όπου με τη βοήθεια των χωριανών έφτιαξε κάποια ερειπωμένα κελιά πλησίον του Αγίου Γεωργίου, είχε δε μαζί του και μια μοναχή την επονομαζόμενη Χρυσαυγή. Στη συνέχεια έφυγε από το Λεχούρι και όλοι νόμιζαν ότι εξαφανίστηκε. Έμαθαν όμως κατόπιν ότι είχε εγκατασταθεί στα Τριπόταμα, πλησίον των ερειπίων εκκλησίας κοντά στην αρχαία πόλη, όπου με την βοήθεια κτιστάδων άρχισε να κτίζει εκκλησία και μερικά κελιά, παίρνοντας ό,τι πρόχειρο υλικό υπήρχε από το παλαιό τείχος της Ψωφίδας. (Βλ. Φωτάκου, Απομνημονεύματα για την Επανάσταση του 1821, τόμος Β΄ σελ. 237-243, εκδ. Βεργίνα 1996). Στα Τριπόταμα ο αγύρτης αυτός μοναχός επροσποιείτο τον ενάρετο και θεοσεβή κι έτσι σιγά-σιγά άρχισε να κερδίζει τις καρδιές των κατοίκων. Έλεγε δε ότι τα χρήματα που ζητούσε και συγκέντρωνε τα ήθελε για να χτίσει το μοναστήρι. Μ’ αυτόν τον τρόπο μάζευε αρκετά χρήματα και αφιερώματα, αλλά το κυριότερο ήταν ότι είχε καταφέρει να πείσει τους αγράμματους χωριάτες, δίχως να μπορεί κανένας να τους αποτρέψει απ’ αυτόν κι από τους δόλιους σκοπούς του, για συγκέντρωση χρημάτων και λαφύρων, τα οποία στη συνέχεια εκποιούσε και μ’ αυτό τον τρόπο πλούτιζε. Πολλά μέλη της Προσωρινής Διοίκησης, φοβούμενοι τον φανατισμό που δημιουργούσε, προσπάθησαν να κάνουν κάτι, αλλά δεν τα κατάφεραν, γιατί ο μοναχός Παππουλάκης είχε μυστική αστυνομία και μάθαινε τα πάντα. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης σαν γενικός αρχηγός έγραψε γράμμα στον Παππουλάκη και τον παρεκάλεσε να πάρει τον σταυρό και να πάει μαζί του για να πολεμήσουν τον εχθρό της πίστεως. Όμως, φοβούμενος την λατρεία που του έδειχνε ο παρασυρόμενος αγράμματος λαός, δεν μπορούσε να τον αγγίξει περισσότερο. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1826, οι Τούρκοι πήγαν στα Τριπόταμα και αφού έσπασαν την πόρτα της μονής και της εκκλησίας, βρήκαν μέσα στο ιερό τον “άγιο πατέρα” τον οποίο και κατέσφαξαν, την δε μοναχή Χρυσαυγή την αιχμαλώτισαν. 

 

Μια άλλη εκδοχή της παράδοσης λέει πως ο Παππουλάκης άνοιξε την πόρτα του περίβολου του ναού, που ήταν μικρό φρούριο, πιστεύοντας πως η δύναμη της Παναγίας θα σταματούσε τους αλλόθρησκους με θαύμα, όμως κάτι τέτοιο δεν έγινε και ο Ιμπραήμ Πασάς τους κατέσφαξε όλους και μόνο δύο γλίτωσαν. Οι Τούρκοι, στη συνέχεια, αφού πήραν όλα τα χρήματα και τ’ αφιερώματα, τα μοίρασαν σε 45 μερίδια. Τα δε χρήματα τα μοίρασαν γεμίζοντας ένα φέσι Μισυργιώτικο, το οποίο χωρούσε περίπου πέντε οκάδες. Αυτά, τα διηγήθηκε αργότερα κάποιος Λαλαίος Τούρκος, ονόματι Σπαγάκος, ο οποίος, αφού πήρε τα χρήματα αμέσως, έφυγε για τη Σμύρνη, όπου ήταν η οικογένειά του. Με τα χρήματα αυτά έζησαν στη συνέχεια πλουσιοπάροχα, μακαρίζοντας τον αγύρτη “Άγιο Πατέρα” για τη συγκέντρωση τόσων χρημάτων. Αυτή ήταν εν ολίγοις, η ζωή και το τέλος του “Αγίου Πατέρα” των Τριποτάμων.
Ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ που πέρασε από την περιοχή περί το 1805, στο βιβλίο του “Ταξίδι στο Μοριά”, αναφέρει ότι ο τόπος κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες, οι οποίοι εύκολα πλησίαζαν τους ξένους, για να τους πουλήσουν άφθονα αρχαία νομίσματα, ενώ τα χάλκινα τα έδιναν για μερικούς παράδες. Ο Πουκεβίλ αναφέρει επίσης, ότι βρήκε ερείπια του ναού της Ερυκίνης Αφροδίτης με περιστύλιο 14ων κιόνων από λευκό μάρμαρο. Σήμερα, δεν υπάρχει ίχνος απ’ αυτό το ερείπιο, παρά μονάχα ένας κίονας μαρμάρου που βρισκόταν σε προαύλιο χώρο οικίας και τώρα προστατεύεται στον χώρο του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Οι ντόπιοι όμως αναφέρουν πολλές περιπτώσεις, στις οποίες βρέθηκαν στην περιοχή αρχαία ειδώλια, νομίσματα και αγαλματίδια, τα περισσότερα κυρίως μέχρι τη δεκαετία του ‘60.


ΑΜΚΕ Ερύμανθος
Γ' Σεπτεμβρίου 69
104 33 Αθήνα
Email:erymanthos2@gmail.com
τηλ:
  210 8813760
         2108813761